Γράφει ο Richard Haass
Ο Αμερικανός παίκτης του μπέιζμπολ Λόρενς "Γιόγκι" Μπέρα αναφέρεται ευρέως ότι παρατήρησε το εξής: "Είναι δύσκολο να κάνεις προβλέψεις, ειδικά για το μέλλον". Είτε το είπε στην πραγματικότητα είτε όχι, η ουσία ισχύει. Ωστόσο, εδώ είναι δέκα προβλέψεις για τον κόσμο για τη χρονιά που μόλις ξεκινά.
Πρώτον, ο πόλεμος στην Ουκρανία, το κυρίαρχο ζήτημα του 2022, θα συνεχιστεί, αν και με λιγότερη ένταση. Ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία θα μπορέσουν να επιτύχουν μια πλήρη στρατιωτική νίκη, εάν η νίκη οριστεί ως η εξώθηση της άλλης πλευράς και η υπαγόρευση των όρων σε μια μεταπολεμική εδαφική ή πολιτική διευθέτηση.
Ούτε οι διπλωμάτες θα επιτύχουν τη νίκη, εάν η νίκη οριστεί ως η επίτευξη συμφωνίας, την οποία και οι δύο κυβερνήσεις θα είναι πρόθυμες να υπογράψουν και να τηρήσουν. Η ειρήνη απαιτεί ηγέτες που να είναι πρόθυμοι και ικανοί να συμβιβαστούν, δύο στοιχεία που απουσιάζουν εμφανώς (έστω και για πολύ διαφορετικούς λόγους) και από τις δύο πλευρές.
Δεύτερον, ενώ πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επικεντρώνονται στο ενδεχόμενο ενός πολέμου για την Ταϊβάν, αυτό φαίνεται πολύ απίθανο το 2023. Ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ είναι απασχολημένος, ανταγωνιζόμενος ένα κύμα κρουσμάτων COVID-19 που κατακλύζει το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χώρας του, πράγμα που εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος και που αποδυναμώνει περαιτέρω την ήδη επιβραδύνουσσα οικονομία. Η Κίνα σε καμία περίπτωση δεν έχει εγκαταλείψει τον στόχο της να πάρει τον έλεγχο της Ταϊβάν, με τη βία αν χρειαστεί· αλλά ενώ θα συνεχίσει να αυξάνει την πίεση στην Ταϊβάν, πιθανότατα έχει αναβάλει την επιθετική δράση για τουλάχιστον μερικά χρόνια.
Τρίτον, η ιστορία της χρονιάς θα είναι η ανάδειξη της Ιαπωνίας σε σημαντικό γεωπολιτικό παράγοντα. Η οικονομική ανάπτυξη στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου έχει αναθεωρηθεί προς τα πάνω στο 1,5% και οι αμυντικές δαπάνες βρίσκονται τώρα σε τροχιά διπλασιασμού, φτάνοντας το 2% του ΑΕΠ. Η Ιαπωνία, με έναν από τους πιο ικανούς στρατούς στην περιοχή, θα ευθυγραμμιστεί επίσης πιο στενά με τις ΗΠΑ για να αποτρέψει ή, εάν χρειαστεί, να αμυνθεί απέναντι στην κινεζική επιθετικότητα προς την Ταϊβάν. Ακόμη περισσότερο από ό,τι συμβαίνει με τη Γερμανία, το 2023 θα είναι η χρονιά που η Ιαπωνία θα εισέλθει στη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο εποχή.
Τέταρτον, η Βόρεια Κορέα θα πραγματοποιήσει σχεδόν σίγουρα την έβδομη πυρηνική δοκιμή της, πέρα από τις συχνές πυραυλικές δοκιμές. Ούτε η Νότια Κορέα ούτε οι ΗΠΑ θα μπορέσουν να αποτρέψουν τέτοιες ενέργειες, ενώ η Κίνα, η μόνη χώρα που είναι σε θέση να το πράξει, θα σταματήσει να χρησιμοποιεί τη σημαντική επιρροή που διαθέτει, από φόβο μήπως αποδυναμώσει τη γείτονά της και θέσει σε κίνηση δυναμικές που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αστάθεια στην περιφέρεια.
Πέμπτον, οι διατλαντικές σχέσεις, ισχυροποιημένες προς το παρόν λόγω της κοινής προθυμίας να αντισταθούν στην εισβολή της Ρωσίας και να βοηθήσουν την Ουκρανία, θα υποφέρουν από αυξημένες τριβές, λόγω της δυσαρέσκειας των Ευρωπαίων προς τον οικονομικό προστατευτισμό των ΗΠΑ και της δυσαρέσκειας των Αμερικανών προς τη συνεχιζόμενη οικονομική εξάρτηση της ηπείρου από την Κίνα. Οι δεσμοί θα μπορούσαν επίσης να υποφέρουν από νέες διαφορές σχετικά με την έκταση της στρατιωτικής, οικονομικής και διπλωματικής υποστήριξης προς την Ουκρανία και τα επίπεδα αμυντικών δαπανών.
Έκτον, η παγκόσμια οικονομία είναι πιθανό να επεκταθεί πιο αργά από ό,τι προβλέπουν επί του παρόντος οι περισσότεροι παρατηρητές. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει συνολική ανάπτυξη 2,7%, αλλά η πραγματικότητα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι χαμηλότερη, λόγω των αρνητικών επιπτώσεων της κακής διαχείρισης της COVID-19 από την Κίνα και της τροχιάς της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, η οποία φαίνεται αποφασισμένη να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια σε μια προσπάθεια μείωσης του πληθωρισμού. Η πολιτική αστάθεια σε μέρη της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας θα αποδειχθούν επίσης επιβλαβή για την παγκόσμια οικονομική επίδοση.
Έβδομο, η ετήσια Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28, που θα συνεδριάσει στο Ντουμπάι) θα συνεχίσει να απογοητεύει. Με τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές ανησυχίες να υπερισχύουν των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων προβληματισμών για το κλίμα, οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι πιθανό να χειροτερέψουν προτού... γίνουν ακόμη χειρότερες.
Όγδοο, οι σχέσεις Ισραήλ-Παλαιστινίων θα περιλαμβάνουν περισσότερη βία καθώς η ισραηλινή δραστηριότητα εποικισμού επεκτείνεται και η διπλωματία δεν δείχνει καμία προοπτική δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους με όρους που θα μπορούσαν να αποδεχτούν τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι. Αντιθέτως, ένα μέλλον που θα μπορούσε να περιγραφεί ως "μη λύση ενός κράτους" θα πλησιάσει περισσότερο στο να γίνει πραγματικότητα.
Ένατο, η Ινδία θα συνεχίσει να απογοητεύει όσους προβλέπουν σπουδαία πράγματα γι' αυτήν. Η Ινδία θα συνεχίσει να αγοράζει όπλα και πετρέλαιο από τη Ρωσία και να προσκολλάται σε μια στάση μη ευθυγράμμισης, ακόμη και όταν αναζητά μεγαλύτερη βοήθεια από τη Δύση ενάντια στην Κίνα. Και στο εσωτερικό, ο κίνδυνος είναι ότι η Ινδία θα συνεχίσει να γίνεται σταδιακά πιο ανελεύθερη και λιγότερο κοσμική.
Τέλος, το Ιράν θα είναι πιθανότατα το κυρίαρχο ζήτημα του 2023. Οι διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος θα αποκτήσουν δυναμική στο πλαίσιο περαιτέρω οικονομικής επιδείνωσης και των αναδυόμενων διαφορών εντός της ηγεσίας σχετικά με το αν θα συμβιβαστούν με τους διαδηλωτές ή αν θα τους συλλάβουν και θα τους σκοτώσουν. Η πυρηνική συμφωνία του 2015 δεν θα αναβιώσει, δεδομένης της στρατιωτικής βοήθειας του Ιράν προς τη Ρωσία και της επιθυμίας των ΗΠΑ να αποφύγουν να ρίξουν μια οικονομική σανίδα σωτηρίας στο εμπόλεμο καθεστώς.
Οι ηγέτες του Ιράν μπορεί να επιλέξουν να συνεχίσουν να προωθούν το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων τους με την ελπίδα είτε να επιτύχουν μια σημαντική ανακάλυψη είτε να πυροδοτήσουν ισραηλινό χτύπημα, μια εξέλιξη που θα τους επέτρεπε να αναζητήσουν εθνική ενότητα ενόψει εξωτερικής επίθεσης. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι η συνοχή των δυνάμεων ασφαλείας θα δώσει τη θέση της σε κάτι που μοιάζει με εμφύλια σύγκρουση. Για πρώτη φορά μετά την πτώση του Σάχη το 1979, το μέλλον της Ισλαμικής Δημοκρατίας θα τεθεί σε σοβαρή αμφιβολία.
Όλα αυτά μπορεί να μην προμηνύουν μια ευτυχισμένη νέα χρονιά, αλλά θα την κάνουν σίγουρα ενδιαφέρουσα.
Πρώτον, ο πόλεμος στην Ουκρανία, το κυρίαρχο ζήτημα του 2022, θα συνεχιστεί, αν και με λιγότερη ένταση. Ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία θα μπορέσουν να επιτύχουν μια πλήρη στρατιωτική νίκη, εάν η νίκη οριστεί ως η εξώθηση της άλλης πλευράς και η υπαγόρευση των όρων σε μια μεταπολεμική εδαφική ή πολιτική διευθέτηση.
Ούτε οι διπλωμάτες θα επιτύχουν τη νίκη, εάν η νίκη οριστεί ως η επίτευξη συμφωνίας, την οποία και οι δύο κυβερνήσεις θα είναι πρόθυμες να υπογράψουν και να τηρήσουν. Η ειρήνη απαιτεί ηγέτες που να είναι πρόθυμοι και ικανοί να συμβιβαστούν, δύο στοιχεία που απουσιάζουν εμφανώς (έστω και για πολύ διαφορετικούς λόγους) και από τις δύο πλευρές.
Δεύτερον, ενώ πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επικεντρώνονται στο ενδεχόμενο ενός πολέμου για την Ταϊβάν, αυτό φαίνεται πολύ απίθανο το 2023. Ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ είναι απασχολημένος, ανταγωνιζόμενος ένα κύμα κρουσμάτων COVID-19 που κατακλύζει το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χώρας του, πράγμα που εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος και που αποδυναμώνει περαιτέρω την ήδη επιβραδύνουσσα οικονομία. Η Κίνα σε καμία περίπτωση δεν έχει εγκαταλείψει τον στόχο της να πάρει τον έλεγχο της Ταϊβάν, με τη βία αν χρειαστεί· αλλά ενώ θα συνεχίσει να αυξάνει την πίεση στην Ταϊβάν, πιθανότατα έχει αναβάλει την επιθετική δράση για τουλάχιστον μερικά χρόνια.
Τρίτον, η ιστορία της χρονιάς θα είναι η ανάδειξη της Ιαπωνίας σε σημαντικό γεωπολιτικό παράγοντα. Η οικονομική ανάπτυξη στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου έχει αναθεωρηθεί προς τα πάνω στο 1,5% και οι αμυντικές δαπάνες βρίσκονται τώρα σε τροχιά διπλασιασμού, φτάνοντας το 2% του ΑΕΠ. Η Ιαπωνία, με έναν από τους πιο ικανούς στρατούς στην περιοχή, θα ευθυγραμμιστεί επίσης πιο στενά με τις ΗΠΑ για να αποτρέψει ή, εάν χρειαστεί, να αμυνθεί απέναντι στην κινεζική επιθετικότητα προς την Ταϊβάν. Ακόμη περισσότερο από ό,τι συμβαίνει με τη Γερμανία, το 2023 θα είναι η χρονιά που η Ιαπωνία θα εισέλθει στη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο εποχή.
Τέταρτον, η Βόρεια Κορέα θα πραγματοποιήσει σχεδόν σίγουρα την έβδομη πυρηνική δοκιμή της, πέρα από τις συχνές πυραυλικές δοκιμές. Ούτε η Νότια Κορέα ούτε οι ΗΠΑ θα μπορέσουν να αποτρέψουν τέτοιες ενέργειες, ενώ η Κίνα, η μόνη χώρα που είναι σε θέση να το πράξει, θα σταματήσει να χρησιμοποιεί τη σημαντική επιρροή που διαθέτει, από φόβο μήπως αποδυναμώσει τη γείτονά της και θέσει σε κίνηση δυναμικές που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αστάθεια στην περιφέρεια.
Πέμπτον, οι διατλαντικές σχέσεις, ισχυροποιημένες προς το παρόν λόγω της κοινής προθυμίας να αντισταθούν στην εισβολή της Ρωσίας και να βοηθήσουν την Ουκρανία, θα υποφέρουν από αυξημένες τριβές, λόγω της δυσαρέσκειας των Ευρωπαίων προς τον οικονομικό προστατευτισμό των ΗΠΑ και της δυσαρέσκειας των Αμερικανών προς τη συνεχιζόμενη οικονομική εξάρτηση της ηπείρου από την Κίνα. Οι δεσμοί θα μπορούσαν επίσης να υποφέρουν από νέες διαφορές σχετικά με την έκταση της στρατιωτικής, οικονομικής και διπλωματικής υποστήριξης προς την Ουκρανία και τα επίπεδα αμυντικών δαπανών.
Έκτον, η παγκόσμια οικονομία είναι πιθανό να επεκταθεί πιο αργά από ό,τι προβλέπουν επί του παρόντος οι περισσότεροι παρατηρητές. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει συνολική ανάπτυξη 2,7%, αλλά η πραγματικότητα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι χαμηλότερη, λόγω των αρνητικών επιπτώσεων της κακής διαχείρισης της COVID-19 από την Κίνα και της τροχιάς της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, η οποία φαίνεται αποφασισμένη να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια σε μια προσπάθεια μείωσης του πληθωρισμού. Η πολιτική αστάθεια σε μέρη της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας θα αποδειχθούν επίσης επιβλαβή για την παγκόσμια οικονομική επίδοση.
Έβδομο, η ετήσια Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28, που θα συνεδριάσει στο Ντουμπάι) θα συνεχίσει να απογοητεύει. Με τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές ανησυχίες να υπερισχύουν των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων προβληματισμών για το κλίμα, οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι πιθανό να χειροτερέψουν προτού... γίνουν ακόμη χειρότερες.
Όγδοο, οι σχέσεις Ισραήλ-Παλαιστινίων θα περιλαμβάνουν περισσότερη βία καθώς η ισραηλινή δραστηριότητα εποικισμού επεκτείνεται και η διπλωματία δεν δείχνει καμία προοπτική δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους με όρους που θα μπορούσαν να αποδεχτούν τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι. Αντιθέτως, ένα μέλλον που θα μπορούσε να περιγραφεί ως "μη λύση ενός κράτους" θα πλησιάσει περισσότερο στο να γίνει πραγματικότητα.
Ένατο, η Ινδία θα συνεχίσει να απογοητεύει όσους προβλέπουν σπουδαία πράγματα γι' αυτήν. Η Ινδία θα συνεχίσει να αγοράζει όπλα και πετρέλαιο από τη Ρωσία και να προσκολλάται σε μια στάση μη ευθυγράμμισης, ακόμη και όταν αναζητά μεγαλύτερη βοήθεια από τη Δύση ενάντια στην Κίνα. Και στο εσωτερικό, ο κίνδυνος είναι ότι η Ινδία θα συνεχίσει να γίνεται σταδιακά πιο ανελεύθερη και λιγότερο κοσμική.
Τέλος, το Ιράν θα είναι πιθανότατα το κυρίαρχο ζήτημα του 2023. Οι διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος θα αποκτήσουν δυναμική στο πλαίσιο περαιτέρω οικονομικής επιδείνωσης και των αναδυόμενων διαφορών εντός της ηγεσίας σχετικά με το αν θα συμβιβαστούν με τους διαδηλωτές ή αν θα τους συλλάβουν και θα τους σκοτώσουν. Η πυρηνική συμφωνία του 2015 δεν θα αναβιώσει, δεδομένης της στρατιωτικής βοήθειας του Ιράν προς τη Ρωσία και της επιθυμίας των ΗΠΑ να αποφύγουν να ρίξουν μια οικονομική σανίδα σωτηρίας στο εμπόλεμο καθεστώς.
Οι ηγέτες του Ιράν μπορεί να επιλέξουν να συνεχίσουν να προωθούν το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων τους με την ελπίδα είτε να επιτύχουν μια σημαντική ανακάλυψη είτε να πυροδοτήσουν ισραηλινό χτύπημα, μια εξέλιξη που θα τους επέτρεπε να αναζητήσουν εθνική ενότητα ενόψει εξωτερικής επίθεσης. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι η συνοχή των δυνάμεων ασφαλείας θα δώσει τη θέση της σε κάτι που μοιάζει με εμφύλια σύγκρουση. Για πρώτη φορά μετά την πτώση του Σάχη το 1979, το μέλλον της Ισλαμικής Δημοκρατίας θα τεθεί σε σοβαρή αμφιβολία.
Όλα αυτά μπορεί να μην προμηνύουν μια ευτυχισμένη νέα χρονιά, αλλά θα την κάνουν σίγουρα ενδιαφέρουσα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου