Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Μόνο οι άνθρωποι έχουν ψυχή, ή και τα ζώα;


Γράφει ο 
Michael Jawer,
ερευνητής και συγγραφέας.

Στην καθημερινή γλώσσα, η λέξη "ψυχή" εμφανίζεται παντού. Μπορούμε να μιλήσουμε για μια τεράστια, άψυχη εταιρία ή να περιγράψουμε έναν αθλητή ως "καρδιά και ψυχή" της ομάδας του. Η μουσική soul μας κάνει να λικνιζόμαστε. Θέλουμε τον εραστή μας, ψυχή τε και σώματι. Σε κάθε περίπτωση, η "ψυχή" σημαίνει βαθιά αίσθηση και βασικές αξίες. "Τα συναισθήματα αποτελούν τη βάση γι' αυτό που οι άνθρωποι έχουν περιγράψει εδώ και χιλιετίες ως… ψυχή ή πνεύμα", αναφέρει εκτενώς ο νευροεπιστήμονας Αντόνιο Νταμάσιο στο πρωτοποριακό βιβλίο του Descartes’ Error (1994).

Σήμερα, μελέτες δείχνουν όλο και περισσότερο ότι πολλά μη ανθρώπινα όντα έχουν αισθήματα. Οι ελέφαντες φαίνεται να αισθάνονται θλίψη, ενώ τα δελφίνια και οι φάλαινες εκφράζουν χαρά ή κάτι παρόμοιο. Οι παπαγάλοι μπορούν να γίνουν περίεργοι, οι χοίροι και οι αγελάδες τρομοκρατημένοι, τα κοτόπουλα λυπημένα, οι πίθηκοι φαινομενικά αμήχανοι. Πειράματα έδειξαν ότι οι αρουραίοι αναστατώνονται όταν βλέπουν χειρουργική επέμβαση σε άλλους αρουραίους και ότι, όταν βρεθούν σε ένα εργαστήριο με έναν παγιδευμένο "αδερφό" τους και ένα κομμάτι σοκολάτας, θα τον ελευθερώσουν πριν φάνε. Υπάρχουν ακόμη και ενδείξεις ότι οι αρουραίοι νιώθουν ευχαρίστηση όταν τους γαργαλούν.

Τίποτα απ' αυτά δεν θα εκπλήξει τους ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων ή οποιονδήποτε έχει παρατηρήσει σχεδόν οποιοδήποτε είδος ζώου για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα. Η επιστήμη ανακαλύπτει εκ νέου αυτό που ο Κάρολος Δαρβίνος, στο βιβλίο του The Expression of the Emotions in Man and Animals (1872) κατέληξε στο συμπέρασμα: ότι οι παραλλαγές μεταξύ ανθρώπων και άλλων ειδών στην ικανότητά τους να αισθάνονται και να εκφράζουν συγκίνηση είναι διαφορές σε βαθμό και όχι σε είδος. Είναι ένα μικρό βήμα από εκεί για να αναγνωριστεί ότι τα μεμονωμένα ζώα έχουν προσωπικότητες και να θεωρηθεί ότι όχι μόνο ζουν - αλλά έχουν ζωές.

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι άλλα πλάσματα γνωρίζουν περισσότερο τα συναισθήματα απ' ό,τι οι άνθρωποι, επειδή κατέχουν μια πρωταρχική μορφή συνείδησης: γνωρίζουν τον εαυτό τους και το περιβάλλον τους, αλλά επιβαρύνονται λιγότερο από πολυπλοκότητες όπως ο προβληματισμός και η φαντασία που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη συνείδηση. Ζουν πιο κοντά στην αλήθεια, κατά κάποιο τρόπο. Ο Τζέφρι Μάσον, συγγραφέας του When Elephants Weep (1995), παρατήρησε ότι τα ζώα έχουν συναισθήματα "αδιάλυτης καθαρότητας και σαφήνειας" σε σύγκριση με την "φαινομενική αδιαφάνεια και την απρόσιτη πρόσβαση των ανθρώπινων συναισθημάτων". Επιπλέον, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι οι άνθρωποι μπορεί να μην βιώσουν το πλήρες εύρος συναισθημάτων που βρέθηκαν στο βασίλειο των ζώων. Όπως επισημαίνει ο ηθολόγος της Humane Society, Τζόναθαν Μπάλκομπ: "Υπό το πρίσμα των ενίοτε πολύ διαφορετικών συνθηκών διαβίωσής τους και των αισθητηριακών δυνατοτήτων, άλλα είδη μπορεί να βιώσουν κάποιες συναισθηματικές καταστάσεις που εμείς δεν βιώνουμε".

Το συναίσθημα - η ικανότητα ενός οργανισμού να αισθάνεται - είναι θεμελιώδες για τη ζωή. Εάν τα ανθρώπινα όντα έχουν ψυχές, πρέπει να είναι περισσότερο για την αίσθηση παρά τη συνείδηση. Έχουμε κίνητρα πολύ περισσότερο από το πάθος παρά από τη διάνοια - αυτό που νιώθουμε βαθιά είναι αυτό που μας οδηγεί, για το καλό και το κακό. Στο βιβλίο του Pleasure: A Creative Approach to Life (1970), ο αείμνηστος ψυχαναλυτής Αλεξάντερ Λόουεν εξέτασε αυτές τις συνδέσεις, προτείνοντας ότι "Η ψυχή ενός ανθρώπου είναι στο σώμα του. Μέσω του σώματός του, ένα άτομο είναι μέρος της ζωής και μέρος της φύσης… Αν ταυτιστούμε με τα σώματά μας, έχουμε ψυχές, γιατί μέσα από τα σώματά μας ταυτιζόμαστε με όλη τη δημιουργία. Όσο ζούμε - και επομένως νιώθουμε - συνδεόμαστε μεταξύ μας και με τον φυσικό κόσμο. Είμαστε, με μια λέξη, έμψυχοι".

Εξαιρετικά παραδείγματα εμψύχωσης ζώων εκτός του ανθρώπου αφθονούν. Ο ηθολόγος Adriaan Kortlandt κάποτε παρατήρησε έναν άγριο χιμπατζή στο Κονγκό "να χαζεύει ένα ιδιαίτερα όμορφο ηλιοβασίλεμα για 15 λεπτά, βλέποντας τα μεταβαλλόμενα χρώματα", αφήνοντας το βραδινό γεύμα του. Αλλού, οι αφρικανικοί ελέφαντες που ανήκουν στην ίδια οικογένεια ή ομάδα θα χαιρετήσουν ο ένας τον άλλον μετά από ένα χωρισμό με μια δυνατή χορωδία και βρυχηθμούς καθώς τρέχουν μαζί, χτυπώντας τα αυτιά τους και γυρίζοντας σε κύκλους.

Χάρη στο διαδίκτυο, υπάρχει μια σταθερή ροή παραδειγμάτων ζώων που δείχνουν συμπόνια, από έναν πίθηκο που σώζει ένα κοράκι έως έναν γορίλα που προστατεύει ένα 3χρονο αγόρι όταν έπεσε στο περιφραγμένο χώρο του. Μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή υπόθεση ευγνωμοσύνης για τα ζώα σημειώθηκε το 2005 στα ανοικτά των ακτών της Καλιφόρνιας, όπου βρέθηκε μια θηλυκή μεγάπτερη φάλαινα μπλεγμένη σε νάιλον σχοινιά που χρησιμοποιούν οι ψαράδες. Όπως αναφέρθηκε από τον Φρανς ντι Βάαλ στο The Age of Empathy: Nature's Lessons for a Kinder Society (2009): "Τα σχοινιά έμπαιναν στο λίπος, κάνοντας κοψίματα. Ο μόνος τρόπος για να απελευθερωθεί η φάλαινα ήταν να βουτήξουν κάτω από την επιφάνεια για να κόψουν τα σχοινιά. Οι δύτες πέρασαν μια ώρα στην αποστολή, που ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνη, δεδομένης της απόλυτης δύναμης της ουράς του ζώου. Το πιο αξιοσημείωτο ήρθε όταν η φάλαινα συνειδητοποίησε ότι ήταν ελεύθερη. Αντί να φύγει από το σημείο, περίμενε. Το τεράστιο ζώο κολύμπησε σε έναν μεγάλο κύκλο, προσεγγίζοντας προσεκτικά κάθε δύτη ξεχωριστά. Άγγιξε τον ένα και μετά πήγε στο επόμενο, έως ότου τους άγγιξε όλους".


Τα ζώα που εκφράζουν ευγνωμοσύνη, παίζουν, συλλογίζονται τη φύση, ενεργούν για να σώσουν ένα όμοιό τους πλάσμα ή αντιδρούν θλιμμένα στην απώλεια μελών της οικογένειας ή άλλων στενών συντρόφων, όλα, κατά τη γνώμη μου, δείχνουν πτυχές της σύνδεσης. Αυτή η συνδεσιμότητα είναι η ρίζα της πνευματικότητας - με την ικανότητα να αισθάνονται και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους να είναι βασική.

Στο τέλος, η ψυχή μπορεί να είναι ένα βαθύ ζήτημα συμπάθειας. Όσο ισχυρότερη είναι η ικανότητα ενός συγκεκριμένου είδους για συμπάθεια, τόσο περισσότερο μπορεί να ειπωθεί ότι τα είδη παρουσιάζουν την ιδιότητα της έκφρασης βαθιών συναισθημάτων. Το να βλέπουμε τα πράγματα με αυτόν τον τρόπο προσφέρει ένα άλλο σημαντικό βήμα στην πρόοδο της ανθρωπότητας προς την κατανόηση της θέσης της στη δημιουργία - και να εκτιμήσουμε την κληρονομιά που έχουμε από κοινού με άλλα συναισθανόμενα όντα σε αυτόν τον ολοένα και μικρότερο, νευρικό και εύθραυστο πλανήτη.



Πηγή: https://aeon.co/

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Τα «4 Π» του επιτυχημένου πολιτικού!

Όσοι από εμάς διδαχτήκαμε το Μάρκετινγκ, είχαμε την ευκαιρία να βρούμε στον δρόμο μας τα «4 Π» (4 P's of Marketing), τα οποία αποτελούν το συστατικό επιτυχίας ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, μέσα από τον σχεδιασμό της σωστής στρατηγικής, η οποία στηρίζεται: 1) Στα χαρακτηριστικά του προϊόντος ή της υπηρεσίας (Product). 2) Στην τιμή (Price) του προϊόντος / υπηρεσίας. 3) Στη σωστή τοποθέτησή του στην αγορά (Place). 4) Στη σωστή προώθησή του (Promotion). Αναλύοντας τα πιο πάνω χαρακτηριστικά, ένας πολιτικός μπορεί εύκολα να διακρίνει τη

Η ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΑΤΣΟΥΝΑΣ

Το σήμα κατατεθέν της Κρητικές παράδοσης και συγκεκριμένα οι "χειροποίητες κατσούνες, κρητικά μπαστούνια" είχαν την τιμητική τους στην τελευταία εκπομπή του ALPHA «Σαββατοκύριακο με τον Μάνεση». Την Κυριακή το μεσημέρι εμφανίστηκε στην εκπομπή μέσω σύνδεσης Skype ο Κρητικός "Digital Media Strategist" Μάρκος Σμυρνάκης. Επίκεντρο της συζήτησης ήταν ο τρόπος της διαδικτυακής προώθησης της Κρητικής παράδοσης, αλλά και πως όλο αυτό βοηθάει στην συντήρηση της. Όπως ισχυρίζεται, σύγχρονες τεχνικές μάρκετινγκ είναι ικανές να δώσουν ξανά ζωή και να συστήσουν σε νέο κόσμο τις Κρητικές κατσούνες. Αυτό είναι και το όραμα. Η ένταξη ενός παγιωμένου προϊόντος και πάλι στην καθημερινότητα του ανθρώπου, πριν την εξαφάνιση του. Ένταξη... από όλες τις πλευρές, ξεκινώντας από το κίνητρο για την παραγωγή, αλλά και το ενδιαφέρον από νέους ανθρώπους όχι μόνο να μάθουν να τις χρησιμοποιούν , αλλά και να παράγουν το συγκεκριμένο προϊόν Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τεχνίτες πλέ...

Η L’Oréal «σπάει» την γυάλινη οροφή για τις γυναίκες επιστήμονες!

  Τα Ελληνικά Βραβεία L’ORÉAL–UNESCO εντάσσονται στο Διεθνές Πρόγραμμα L’ORÉAL-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη, το όποιο αναγνωρίζει και υποστηρίζει διεθνώς γυναίκες επιστήμονες, με στόχο να τους δοθεί μεγαλύτερη αναγνώριση, να αναδειχθεί το ταλέντο τους και να εμπνεύσει περισσότερες γυναίκες να ασχοληθούν με την επιστήμη. Με πίστη στην πεποίθηση ότι ο κόσμος χρειάζεται την επιστήμη και η επιστήμη χρειάζεται τις γυναίκες, το Ίδρυμα L’Oréal σε συνεργασία με την Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO, προκηρύσσουν για 12η φορά στην Ελλάδα, την έναρξη των φετινών βραβείων, με τρία σημαντικά βραβεία αξίας 10.000€ έκαστο, που θα δοθούν σε γυναίκες επιστήμονες, οι οποίες απασχολούνται στους τομείς των Βιοεπιστημών, των Φυσικών Επιστημών, των Μαθηματικών και της Επιστήμης των Υπολογιστών. Τέλος, ως περαιτέρω επιβεβαίωση της παραπάνω δέσμευσης και του θετικού αντίκτυπου των Βραβείων στους δικαιούχους του, ανακοινώνεται ότι από το 2022 και έπειτα, τα βραβεία θα πραγματοποιούνται κάθ...

Freelancer: Τι σημαίνει επί της ουσίας η νέα πραγματικότητα εργασίας;

Γράφει η Αρετή Διαμαντή Freelancer: Από την e-food και άλλες εταιρείες που υιοθετούν ένα τέτοιο μοντέλο εργασίας προκύπτει το νέο ερώτημα. Συμφέρει άραγε να είναι κάποιος freelancer και κάτω από ποιες προϋποθέσεις; Σάλος δημιουργήθηκε με την πρόσφατη “ατυχή” διατύπωση της e-food σε μερίδα εργαζομένων της σε σχέση με το ενδεχόμενο να γίνουν freelancers αντί για μισθωτοί. Οι περισσότεροι διαμαρτυρήθηκαν έντονα, ενώ η εταιρεία έσπευσε να διαψεύσει και να μιλήσει για κακή επικοινωνία. Ωστόσο, υπάρχει μια μεγάλη μερίδα ατόμων που δεν γνωρίζουν καν τι σημαίνει το freelancing. Σε αυτή την περίπτωση, τι αλλάζει στον εργασιακό τομέα; Πρόκειται για μια αναβάθμιση της εργασιακής πραγματικότητας ή μήπως για μια επιδείνωση της ήδη ζοφερής πραγματικότητας; Η τεχνολογία συχνά έρχεται να γεφυρώσει το χάσμα που δημιουργείται ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές. Εδώ μήπως συμβαίνει κάτι τέτοιο; Freelancer: Τι συνεπάγεται για την καθημερινότητα ενός εργαζομένου; Αρχικά, πρόκειται για έναν αρκετά ευρύ όρο. Κ...

Ποια είναι τα βασικά προβλήματα στην ψυχολογία των εργαζομένων στον τουρισμό και πως μπορούν να βελτιωθούν;

Η Καλοκαιρινή τουριστική σεζόν έχει ήδη ξεκινήσει με πολλά προβλήματα να έρχονται στο φως της δημοσιότητας, αλλά με τα περισσότερα να παραμένουν και να εξελίσσονται εσωτερικά στους κλάδους των Τουριστικών Επαγγελμάτων. Τα τελευταία περιστατικά που συνέβησαν σχετικά με το έγκαυμα του νεαρού στην Κρήτη, αλλά και τον νεαρό σερβιτόρο να σερβίρει εντός θαλάσσης σε beach bar στην Ρόδο, κάνουν πλέον ξεκάθαρο ότι δεν ακολουθείται, αλλά ούτε φαίνεται να υπάρχει σαφής οδηγία για τον ασφαλή τρόπο εργασίας κάθε εργαζομένου. Τελικά η εργασία στον Τουρισμό είναι επιλογή ή λύση ανάγκης για τους εργαζομένους του χώρου;  • Πόσο εύκολό είναι από μία αδρανής περίοδο του χειμώνα να προσαρμοστείς σε μία έντονη καθημερινότητα; • Πόσες είναι και πόσες θα έπρεπε να είναι οι ώρες εργασίας;  • Υπάρχει προσωπικός χρόνος;  • Τηρείται η σωστή διατροφή; Βρισκόμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού και σε μια χώρα όπου αποτελείται από 6.000 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες. Η ενασχόληση λοιπόν με τον...