Γράφει η Χριστίνα Γαλανοπούλου
Τώρα που η σαρία επανέρχεται βίαια στο προσκήνιο, επανέρχονται και οι απορίες για το κορυφαίο αξεσουάρ ελέγχου της γυναικείας σεμνότητας σε όλες του τις εκδοχές
ΔΙΑΙΡΕΜΕΝΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΝ σεβασμό του δικαιώματος και του εθίμου και τη γνήσια οργή που προκαλεί στην πλειονότητα του δυτικού κόσμου μια γυναίκα με μαντίλα, η Ευρώπη χρόνια τώρα, ήδη από τις πρώτες προσφυγικές ροές, προσπαθεί να ανακαλύψει «πού» πραγματικά στέκεται, όταν η κουβέντα έρχεται στα είδη του υφάσματος που σκεπάζουν το κεφάλι και το σώμα των γυναικών του Ισλάμ.
Τα προηγούμενα χρόνια αυτά τα κομμάτια υφάσματος έγιναν αιτία για τεράστιες συζητήσεις που δεν κατέληξαν πουθενά, για τεράστιες παρεξηγήσεις που άφησαν πίσω τους ακόμα μεγαλύτερους εξευτελισμούς –ποιος ξεχνά το «μπουργκίνι» και τις ντροπιαστικές στιγμές γυναικών απέναντι σε αστυνόμους της Δύσης που τους ζητούσαν να το βγάλουν- και κυρίως για μία σκοτεινή παρανόηση, που τελικά έγινε καθεστώς.
Το να θεωρείται, δηλαδή, μια γυναίκα με μαντίλα, προέκταση της τρομοκρατίας, σημαία του φονταμενταλισμού, ρίσκο για την ασφάλεια της λαβωμένης Ευρώπης από τα απανωτά πολύνεκρα τρομοκρατικά χτυπήματα της τελευταίας δεκαετίας.
Προς τι, λοιπόν, η ιστορική και θρησκευτική παρεξήγηση –γιατί τέτοια είναι- και γιατί πολλές Μουσουλμάνες φορούν μαντίλα; Γιατί άλλες τη φορούν και άλλες όχι; Και ποια η διαφορά της μπούρκας από το νικάμπ, το χιτζάμπ και την ντουπάτα;
Για να απαντήσει κανείς στο πρώτο ερώτημα, θα πρέπει να γνωρίζει αυτό που γνωρίζουν και οι πρωτοετείς Ισλαμικών Σπουδών ανά τον κόσμο. Ότι, δηλαδή, το Κοράνι πουθενά δεν υπαγορεύει ότι μόνον οι γυναίκες οφείλουν να καλύπτουν το κεφάλι τους..! Το Κοράνι ζητά από άντρες και γυναίκες σεμνότητα και κάλυψη των μερών του σώματος που προκαλούν
«Όπως σε όλες τις θρησκείες έτσι και εδώ, οι γραφές και τα θρησκευτικά κείμενα μένουν "ανοιχτά" στη μετάφραση και την κατανόησή τους. Η αναφορά του Κορανίου στον ενδυματολογικό κώδικα είναι, λοιπόν, ‘ανοιχτή’ στην ερμηνεία και έχει διαμορφωθεί από αιώνες πολιτισμών ανά τα έθνη. Ωστόσο, όχι, το Κοράνι δεν λέει πουθενά ότι μια γυναίκα πρέπει να κυκλοφορεί με αυτόν τον τρόπο», εξηγεί η Δρ. Ραιχάν Ισμαήλ.
Καθηγήτρια ισλαμικών σπουδών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, μουσουλμάνα και η ίδια, με αρθρογραφία και παρεμβάσεις στα media, διδάσκει με την ντουπάτα της, όχι όμως για θρησκευτικούς λόγους, όπως έχει εξηγήσει κατά το παρελθόν, αλλά για πολιτισμικούς.
Σε παλαιότερη συνέντευξή της μάλιστα είχε επισημάνει, ότι δεν μπορεί να φανταστεί τον εαυτό της, χωρίς τη μαντίλα της, αλλά χωρίς να της το επιβάλλει αυτό κάποιος η θρησκεία ή έστω κάποιος από το στενό της περιβάλλον
Ανεξαρτήτως από το αν αυτή είναι μια πειστική απάντηση, οφείλει κανείς να παραδεχθεί ότι με τον βίαιο τρόπο που αντιμετωπίστηκαν μαντίλες και τσαντόρ στις δυτικές κοινωνίες, μια γυναίκα με μαντίλα –που πρακτικά κινείται μεταξύ Ανατολής και Δύσης- θα έλεγε οτιδήποτε, προκειμένου να αποφύγει τις κακοτοπιές και τις εξαιρετικά δυσάρεστες προεκτάσεις της συζήτησης.
Και μετά είναι και οι διαφοροποιήσεις αυτού του καλύμματος κεφαλής και σώματος, που επί του πρακτέου «φλυαρούν» για τον βαθμό θρησκευτικού συντηρητισμού του περιβάλλοντος, από το οποίο προέρχεται η γυναίκα που τη φορά.
Μέσα στα χρόνια και συνεπεία των προσφυγικών ροών και της σύγχυσης που ένα καλυμμένο γυναικείο κεφάλι μπορεί να προκαλέσει, μπούρκα και μαντίλα θεωρούνται ένα και το αυτό, όμως, δεν είναι. Για παράδειγμα, η μπούρκα καλύπτει ολόκληρο το σώμα, συμπεριλαμβανομένου και του προσώπου και η κάτοχος του αντικρίζει τον κόσμο μέσα από ένα υφασμάτινο πλέγμα...
Το νικάμπ πάλι, επίσης καλύπτει ολόκληρο το σώμα, συμπεριλαμβανομένου του προσώπου, ωστόσο επιτρέπει να φαίνονται τα μάτια της γυναίκας.
Το χιτζάμπ από την άλλη οφείλει να καλύπτει τα μαλλιά και το στήθος, όχι όμως το πρόσωπο, και είναι η πιο συνηθισμένη μαντίλα για τις μουσουλμάνες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Επίσης, ο όρος «hijab» είναι γενικός και αναφέρεται στην πρακτική της χρήσης κάθε είδους μαντίλας.
Κάπου εδώ να διευκρινιστεί ότι το χιτζάμπ δεν είναι αμπάγια. Η αμπάγια –που την φορούν κυρίως οι γυναίκες των Αραβικών Εμιράτων- καλύπτει κεφάλι και σώμα, ωστόσο, φοριέται πάνω από συνήθως μοντέρνα ρούχα, μία μαντίλα που κάπως βγάζει τη γλώσσα στον αυστηρό ισλαμικό ενδυματολογικό κώδικα.
Το τσαντόρ πάλι, δεν είναι απλώς μια μαντίλα. Πρόκειται για μανδύα που καλύπτει ολόκληρο το σώμα, δένει μπροστά και κάτω από το πηγούνι και αφήνει ελεύθερο το πρόσωπο, αλλά όχι τα χέρια.
Όσο για τη ντουπάτα –συνήθης αμφίεση στη Νότια Ασία- είναι ένα μακρύ μαντήλι που τυλίγει κεφάλι και ώμους και συχνά είναι κομμάτι μίας ολοκληρωμένης ενδυμασίας –πουκάμισο, παντελόνι, φόρεμα που φτάνει μέχρι και κάτω από τις γάμπες.
Όπως με όλα τα προβλήματα που δημιουργεί η θεοκρατία, έτσι και στην περίπτωση της μαντίλας, ο κόσμος και δη ο γυναικείος είναι σπασμένος σε κομμάτια. Υπάρχουν εκείνες που επιθυμούν τερματισμό της χρήσης οποιουδήποτε είδους μαντίλας, υπάρχει εκείνο το κομμάτι του γυναικείου πληθυσμού που θεωρεί μέρος της κουλτούρας και θρησκευτική του υποχρέωση το να τη φοράει και υπάρχουν και εκείνες που με την εξιδανίκευση και τον εκσυγχρονισμό αυτού του καταπιεστικού αξεσουάρ θεωρούν ότι θα καλύψουν την απόσταση ανάμεσα στα άκρα.
Χαρακτηριστική περίπτωση της τελευταίας κατηγορίας, η βραβευμένη δημοσιογράφος, συγγραφέας και σύμβουλος επιχειρήσεων μόδας Marriam Mossalli, η οποία έχει υπογράψει πολυάριθμα άρθρα και βιβλία για την αναβάθμιση της μόδας στη Σαουδική Αραβία και για το πώς τα Εμιράτα μπορούν να ηγηθούν –σε παγκόσμιο επίπεδο- αυτής της αλλαγής
Φυσικά, από κοντά και η βιομηχανία της –υπό εξαιρετικές συνθήκες- μόδας, με μεγάλους οίκους υψηλής ραπτικής, να σχεδιάζουν και να δημιουργούν κομμάτια αποκλειστικά για την (πλούσια) πελατεία της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας και του Ιράν.
Η φιλοσοφία εδώ είναι ότι η μαντίλα παραμένει στο κεφάλι του γυναικείου πληθυσμού, ωστόσο, υποστηρίζεται –κατά τα λοιπά- από πολυτελή ενδύματα, παπούτσια και αξεσουάρ. Το σύνολο δημιουργεί μια παρηγορητική στυλιστική πρόταση που «αναγκάζει» τον κόσμο να ξεχάσει για λίγο τη μαντίλα και να στραφεί στο «κομψό look με μαντίλα».
Αξίζει να ρίξει κανείς μια ματιά στα ποσά που «παίζονται» εδώ: οι ετήσιες πωλήσεις αγαθών «υψηλής μόδας» μόνο στις αγορές της Μέσης Ανατολής και μόνο το 2019 ξεπέρασαν τα 50 δις δολάρια, «εξηγώντας» τη σημαντική οικονομική επιρροή της περιοχής.
Τα ποσά αυτά εξηγούν και το «γιατί» τόσο της άνθισης της βιομηχανίας καλλυντικών στον αραβικό κόσμο, με πολυάριθμα brands να δημιουργούν προϊόντα αποκλειστικά για τον αραβόφωνο γυναικείο πληθυσμό, αλλά το ότι ευρωπαϊκοί οίκοι μπαίνουν στη διαδικασία σχεδιασμού αγαθών με αποκλειστικό προορισμό αυτές τις χώρες.
Η Σαουδική Αραβία –ο γυναικόκοσμός της, δηλαδή- είναι κορυφαίος πελάτης και «παίκτης ισχύος» στις αγορές ένδυσης και καλλυντικών και κανένας από τους μεγάλους οίκους που δραστηριοποιείται εκεί, δεν θέλει αυτός ο πελάτης να μένει ανικανοποίητος.
Παρ’ όλα αυτά ούτε οι εξιδανικεύσεις, ούτε οι εξαιρέσεις, ούτε οι μικρές νοθείες του στιλ αλλάζουν το γεγονός: εκατομμύρια γυναίκες, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης και μορφωτικού υποβάθρου, σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό μαθαίνουν να ζουν σ’ έναν κόσμο που επιθυμεί να τις βλέπει με μαντίλα. Κάποιες από αυτές θα εξαναγκαστούν να περάσουν στη Δύση, σ’ έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό από τον δικό τους, που αυτή τη μαντίλα τη φοβάται για όλους τους σωστούς και για όλους τους λάθος λόγους... και κυρίως με το παραμύθι του θρησκευτικού διχασμού να συντηρείται και να συνεχίζεται.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου